เนื่องจากเมื่อสองสามวันก่อนที่ HealthyMania ได้เขียนบล๊อกเกี่ยวกับเรื่องของสมุนไพร พอดีไปเจอข่าวนี้มา เลยนำมาฝากด้วยค่ะ ^___^
ในพื้นที่ปลูกข้าว แปลงนา ซึ่งมีอยู่มากมายในแต่ละภูมิภาคของประเทศ นอกจากจะเป็นแหล่งบ่มเพาะต้นข้าวให้เจริญเติบโตตามวิถีวัฒนธรรมก่อเกิดเป็น เมล็ดข้าวหล่อเลี้ยงชีวิตคนไทยทั่วประเทศแล้ว พื้นที่แห่งนี้ยังเป็นแหล่งรวมพรรณไม้ พืชสมุนไพรที่มีสรรพคุณในการรักษาโรคเอาไว้มากมาย ทั้งที่คุ้นเคยและมองข้ามกันไป
จากวิถีชีวิตไทยที่ผูกพันกับการเกษตรการเพาะปลูกข้าวมายาวนาน ข้าวชนิดต่าง ๆ ของไทยจึงไม่เพียงเพื่อการบริโภคในประเทศแต่ยังเป็นสินค้าส่งออกนำรายได้ เข้าประเทศอันดับต้น ๆ และด้วยคุณค่าของข้าวที่มีต่อสุขภาพในความต่อเนื่องนี้ งานมหกรรมสมุนไพรแห่งชาติ ที่กระทรวงสาธารณสุข องค์กรภาครัฐและเอกชนร่วมกันจัดขึ้นเพื่อพัฒนาองค์ความรู้ การดูแลสุขภาพ การพึ่งตนเองโดยใช้ภูมิปัญญาด้านการแพทย์แผนไทย การแพทย์พื้นบ้าน การแพทย์ทางเลือกเสริมสร้างสุขภาพจึงได้นำความมหัศจรรย์ข้าวไทยหลากหลายมิติ รวมทั้งพืชสมุนไพร ที่พบได้ในแปลงนามาเผยแพร่ ในพื้นที่กิจกรรม นิทรรศการความรู้โดยจะมีขึ้นระหว่างวันที่ 3-7 กันยายน 2551 ณ ศูนย์การแสดงสินค้าและการประชุม อิมแพ็ค เมืองทองธานี
การปลูกข้าวนอกจาก บอกเล่าวิถีชีวิตไทย ในพื้นที่ปลูกข้าวหัวไร่ปลายนายังเป็นแหล่งรวมพรรณไม้พืชสมุนไพร ในบริเวณ สวนสมุนไพร ที่แสดงสมุนไพรประเภทต่าง ๆ ครั้งนี้ได้รวบรวมนำองค์ความรู้ภูมิปัญญาไทยพรรณไม้ พืชสมุนไพรในท้องนาให้ศึกษา
รศ.พร้อมจิต ศรลัมพ์ รักษาราชการผู้อำนวยการสวนสมุนไพรสิรีรุขชาติ คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดลให้ความรู้พรรณไม้ พืชสมุนไพรในท้องนาว่า ก่อนเป็นนาปลูกข้าวหลายพื้นที่เป็นพื้นที่ป่ามาก่อนและพื้นที่เหล่านี้ก็มี ความหลากหลายของพืชพรรณไม้มีทั้งต้นไม้ที่มีลักษณะคล้ายกันและแตกต่างกันตาม ภูมิประเทศ ภูมิอากาศ แต่เมื่อเปลี่ยนเป็นพื้นที่นา พืชบางส่วนหายไป แต่ก็มีอีกส่วนยังคงอยู่โดยอยู่ตามหัวไร่ปลายนา ในแปลงนาซึ่งหลายชนิดเป็นพืชสมุนไพร
ภาพประกอบจาก :pm.ac.th
“หญ้าหลายชนิดที่พบไม่ว่าจะเป็นหญ้าคา หญ้าชันกาด แห้วหมู หญ้าปากควาย หญ้าแพรก ฯลฯ เหล่านี้เป็นพืชสมุนไพรพบบ่อย โดยกระจายอยู่ในท้องนา ซึ่งในตำรายาไทยใช้เป็นยาขับปัสสาวะ แต่ส่วนมากจะไม่ทราบกันจะรู้จักกันในมุมของวัชพืช อย่างรากหญ้าคาตามที่มีการนำมาใช้มีการศึกษาใช้เป็นสมุนไพรตัวหนึ่งในยาไทย”
นอกจากหญ้าการจำลองแปลงนาให้ศึกษาพืชสมุนไพรกันในครั้งนี้ยังมี ต้น โคคลาน ซึ่งมีหลายชนิด แต่ที่กล่าวถึงนี้ไม่มีพิษ แต่มีประโยชน์ โคคลานเป็นพืชไม้เลื้อยซึ่งที่มาของชื่อนั้นกล่าวกันว่าขณะที่โคทำงานไถนาจน หมดแรงเมื่อคลานไปเจออะไรก็จะกิน บังเอิญว่ากินเถาไม้ชนิดนี้ที่ขึ้นตามหัวไร่ปลายนากินแล้วมีแรงขึ้นมาก็เกิด การเรียนรู้และจากภูมิปัญญาที่ถ่ายทอดกันมา เมื่อนำมาศึกษาวิจัยพบว่าต้นไม้ชนิดนี้มีสารอย่างหนึ่งที่สามารถลดการอักเสบ ที่เกิดขึ้นในกล้ามเนื้อ
มะแว้งเครือ พืชสมุน ไพรของไทยอีกชนิดที่มีขึ้นอยู่ตามหัวไร่ปลายนา ปัจจุบันก็ได้นำมาปรุงเป็นยา บางทีก็นำมาใส่ในแกงซึ่งก็ใกล้เคียงกับมะเขือพวง ใช้เป็นยาแก้ไอขับเสมหะ ผักคราดหัวแหวน ลักษณะเป็นดอกเหลืองเล็ก ๆ คล้าย กระดุมทองแต่มีขนาดเล็กกว่ามีสรรพคุณแก้ปวดฟัน เมื่อนำมาใช้จะนำดอกมาบดแล้วอุดฟัน บรรเทาอาการปวดเป็นการปฐมพยาบาลเบื้องต้นซึ่งก็พบบ่อยในท้องนา
ไม้เถาอีกชนิดที่ขึ้นอยู่ตามหัวไร่ปลายนาที่นำมาใช้ ประโยชน์ได้เช่นเดียวกันได้แก่ รางจืด พืชสมุนไพรชนิดนี้เป็นที่ทราบกัน อีกทั้งยังมีงานวิจัยกล่าวถึงรางจืดสามารถแก้พิษ ได้ระดับหนึ่ง นอกจากนี้ยังมีพืชสมุนไพรที่อยู่ตามชายน้ำ อย่าง พืชกลุ่มบัว ทั้งบัวหลวง บัวสาย ซึ่งเป็นได้ทั้งอาหารและมีสรรพคุณทางยา อย่าง บัวหลวง นั้นเกสรนำมาปรุงยาช่วยบำรุงหัวใจ
กระเม็ง พืชสมุนไพรอีกชนิดที่มีการศึกษาวิจัย ต้นกระเม็งเป็นพืชต้นเล็ก ๆ ซึ่งในตำรายาไทยกล่าวถึงสรรพคุณทางยา อีกทั้งสามารถนำมาใช้หมักผม ย้อมผมได้โดยนำมา ตำผสมกับน้ำมันงา น้ำมันมะพร้าว บางครั้งยังนำพืช ชนิดนี้มาใช้ย้อมผ้า นำสารสกัดสีดำของกระเม็งทำเป็นหมึกพิมพ์ ฯลฯ
ภาพประกอบจาก : samunpri.com
พืชสมุนไพรอีกชนิด หนอนตายหยาก ไม้เถาที่มี ดอกสวยมีรากเป็นกระจุกเหมือนกับกระชาย มีฤทธิ์ฆ่าหนอนซึ่งเวลาที่ทำน้ำปลา หมักปลามักจะมีหนอนก็จะ นำพืชสมุนไพรชนิดนี้พอกไว้ที่ปากไหเพื่อไม่ให้แมลงวัน วางไข่ นอกจากนี้หนอนตายหยากอาจจะนำมาใช้เป็นยากำจัดแมลงเป็นผู้ช่วยในการกำจัด ศัตรูพืชโดยไม่พึ่งพาเคมี นอกจากนี้ตามท้องนาในวิถีไทยยังมีการปลูกพืชสวนครัวอย่าง โหระพา กะเพรา บัวบก ข่า ตะไคร้ ฯลฯ ซึ่งเหล่านี้ต่างก็เป็นสมุนไพร
“สวนสมุนไพรครั้งนี้ จึงเป็นการนำเสนอวิถีชีวิตภูมิปัญญาไทยเป็นวิถีชีวิตความพอเพียงซึ่งอาจเป็น แบบอย่างการดำเนินชีวิต และจากพืชสมุนไพร พรรณไม้ที่มีขึ้นมากมายตามท้องทุ่งนาครั้งนี้ได้นำมาเพียงบาง ส่วน นอกจากนี้ในสวนสมุน ไพรยังนำพืชพรรณไม้ที่พบตามหัวไร่ปลายนาที่มีชื่อ คล้ายกัน อย่าง ลูกใต้ใบกับหญ้าใต้ใบ ต้อยติ่งนากับต้อยติ่งบ้าน ชุมเห็ดเทศกับชุมเห็ดไทย ฯลฯ มาให้ศึกษาความเหมือน ความต่างเผยแพร่ให้รู้จักร่วมด้วย”
ภาพประกอบจาก : samunpri.com
พืชสมุนไพรที่เป็นคู่กันอย่าง เหงือกปลาหมอ พืชที่พบในนาน้ำเค็มซึ่งที่นำมาแสดงมีอยู่สองชนิดได้แก่ เหงือกปลาหมอดอกขาวและดอกม่วง ซึ่งต้นเหงือกปลาหมอดอกขาวพบในทะเลอ่าวไทยถึงชุมพร ดอกม่วงพบตั้งแต่ชุมพรลงไปถึงตอนใต้ ชาวบ้านที่อยู่ในเขตน้ำเค็ม จะนำใบมาต้มอาบแก้คัน แก้โรคผิวหนัง ฯลฯ พลับพลึง ดอกขาว ดอกแดง ที่เป็นที่รู้จักกันในภูมิปัญญาไทยจะ นำกาบพลับพลึงมาอังไฟให้ร้อนแล้วนำมาประคบ ขณะ ที่ตะไคร้แกงกับตะไคร้หอม ใช้ได้ทั้งเป็นยากันยุงโดยกลิ่นตะไคร้หอมช่วยไล่ยุง ขณะ ที่ตะไคร้แกงนำมารับประทานเป็นสมุนไพรช่วยขับลม เป็นต้น
นอกจากพรรณไม้พืชสมุนไพรในท้องนา ข้าว ในแปลงนาส่วนที่เป็นสมุนไพรที่นำมาเป็นยาเกี่ยวเนื่องกับการแพทย์ไทยนั้นมี อยู่ไม่น้อย อย่าง น้ำข้าว ในสมัยโบราณจะหุงข้าวเช็ดน้ำ น้ำข้าวที่เหลือนำมารับประทานเป็นอาหารบำรุงร่างกายเป็นน้ำกระสายยา เช่นเดียวกับ น้ำซาวข้าว อีกทั้ง ข้าวงอก ที่กำลังเติบโต ยังมีวิตามินสูง นมข้าวข้าว จากรวง มีประโยชน์เป็นภูมิ ปัญญาที่มีมาแต่โบราณซึ่งนำมารับประทานเหมาะกับผู้ป่วยที่อ่อนเพลีย ฯลฯ
ในความหลากหลายของพืชสมุนไพรที่แม้บางชนิดอาจเป็นที่รู้จักและบาง ชนิดถูกมองข้ามละเลยไป สมุนไพรในท้องนาส่วนหนึ่งนี้ไม่เพียงเป็นแหล่งความรู้ศึกษาคุณค่าพรรณไม้ หากแต่ยังมีความหมายการสืบรักษาภูมิปัญญาไทยต่อยอดการศึกษาสมุนไพรให้ก้าว ไกลเกิดประโยชน์.
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น